Koronavirüs Covid-19 salgınının etkilerini sürdürdüğü bu günlerde, salgınla mücadele kapsamında 16 Nisan 2020 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde görüşülüp kabul edilen 7244 sayılı “Yeni Koronavirüs (Covid-19) Salgınının Ekonomik Ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişikli Yapılmasına Dair Kanun” (“Torba Kanun”) 17 Nisan 2020 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanmış ve yürürlüğe girmiştir.

Torba Kanun’un yürürlüğe girmiş olan bu versiyonunda Kanun Teklif Taslağı’nın ilk haline kıyasla çok fazla değişiklik yapıldığı görülmektedir¹. Bu Bilgi Notunda, Torba Kanun’un tüm maddelerine değinilmeyecek olup, görece daha önemli olduğu düşünülen hususlara kısaca temas edilecektir.

1-      GEÇİCİ İSTİHDAM GÜVENCESİ

İş Kanunu’na eklenmesi öngörülen “Geçici İstihdam Güvencesi” başlıklı geçici madde 10 uyarınca, her türlü iş ve hizmet sözleşmesine tabi işçinin iş sözleşmesi, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler hariç olmak üzere, maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay süreyle işveren tarafından feshedilemeyecektir. Bu kapsamda fesih yasağı uygulanan dönemde üç aylık süreyi geçmemek üzere işveren işçiyi, işçinin onayına gerek olmaksızın, tamamen veya kısmen ücretsiz izne ayırabilecektir. Bu durum, işçiye iş sözleşmesini haklı sebeple fesih imkanı tanımayacaktır.

Yukarıda belirtilen hükümlere aykırı olarak iş sözleşmesini fesheden işverenler için, sözleşmesi feshedilen her işçi için fiilin işlendiği tarihteki aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanacaktır.

Belirtmek gerekir ki, Cumhurbaşkanı belirlenen fesih yasağı süresini altı aya kadar uzatmaya yetkili olacaktır.

2-      ÜCRETSİZ İZNE AYRILAN İŞÇİLERE ÖDEME YAPILMASI

Torba Kanun ile İşsizlik Sigortası Kanunu’na eklenen geçici madde ile,

• yukarıda değinilen geçici madde on kapsamında işveren tarafından ücretsiz izne ayrılan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan ve
• 15.03.2020 tarihinden sonra işten çıkarılmış ve İşsizlik Sigortası Kanunu uyarınca diğer hükümlerine göre işsizlik ödeneğinden istifade edemeyen

işçilere, herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almamak ve fesih yasağı (bkz. yukarıda madde 1) süresini aşmamak kaydıyla, ücretsiz izinde bulundukları veya işsiz kaldıkları süre kadar, İşsizlik Sigortası Fonundan her gün için 39,24 TL nakdi ücret desteği verilecektir.

Söz konusu işçinin işveren tarafından fiilen çalıştırılmaya devam edildiğinin tespiti halinde işverene, bu şekilde çalıştırılan her işçi ve çalıştırıldığı her ay için ayrı ayrı olmak üzere aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanacaktır. Ayrıca, ödenen nakdi ücret desteği ödeme tarihinden itibaren işleyecek kanuni faizi ile birlikte işverenden tahsil edilecektir.

Söz konusu madde kapsamında ücret desteğinden yararlananlardan genel sağlık sigortalısı veya genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi kapsamına girmeyenler, 5510 sayılı Kanun kapsamında genel sağlık sigortalısı sayılacak ve genel sağlık sigortasına ilişkin primleri İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanacaktır.

Görüldüğü üzere söz konusu maddede kanun teklif taslağının ilk haline kıyasen bazı değişiklikler yapılmıştır: (i) Ücret desteğinin kimlere verileceğine ilişkin tanım daha net olarak ifade edilmiştir, (ii) ücretsiz izne ayrılan işçileri çalıştıran işverene verilecek idari para cezası tutarı belirlenmiştir ve (iii) maddede belirtilen ücret desteğini alanların genel sağlık sigortası hakkında hüküm eklenmiştir.

3-      KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİNDE UYGUNLUK TESTİ BEKLENMEDEN ÖDEME YAPILMASI

Kanun Teklif Taslağı’nın ilk halinde yer almayan bu değişiklik ile, Koronavirüs sebebiyle yapılan kısa çalışma başvurularının hızlı bir şekilde sonuca bağlanması için, işverenlerin Türkiye İş Kurumu’na beyanına göre ödemeler başlayacak olup, bunun için ilgili kanun gereği 60 güne kadar sürebilen uygunluk denetiminin tamamlanması beklenmeyecektir.

Torba Kanun’un yürürlük maddesi uyarınca, 29 Şubat 2020’den itibaren yapılan başvurular

bu kapsamda sayılacaktır.

Diğer yandan, işverenin hatalı bilgi ve belge verdiğinin tespit edilmesi halinde, yapılan fazla ve yersiz ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilecektir.

4-      TOPLU İŞ SÖZLEŞMELERİNİN YAPILMASI VE GREV VE LOKAVTA İLİŞKİN SÜREÇLER

Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu kapsamındaki yetki tespitlerinin verilmesi, toplu iş sözleşmelerinin yapılması, toplu iş uyuşmazlıklarının çözümü ile grev ve lokavta ilişkin süreler Torba Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 3 ay süreyle uzatılmıştır.

Cumhurbaşkanı, söz konusu 3 aylık süreyi üç ay daha uzatmaya yetkili olacaktır.

5-      TÜRK TİCARET KANUNU’NDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER

A.  Anonim ve Limited Şirketlerde Sermaye Dağıtımı Hakkında

Daha önce hazırladığımız Bilgi Notunda, Ticaret Bakanlığı’nın yazısına atfen Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin ticaret odalarına bir yazı göndermiş olduğunu ve kar dağıtımının sınırlı tutulması yönündeki genel kurul gündem maddesinin, kamunun iştiraki olan şirketler hariç olmak üzere, tüm şirketlere duyurulmasının talep edildiğini belirtmiş idik. Söz konusu yazıya paralel bir düzenleme, Kanun Teklif Taslağı’nın ilk halinde de mevcut idi.

Bu hususa ilişkin düzenleme, Türk Ticaret Kanunu’na (“TTK”) geçici bir madde eklenmek suretiyle Torba Kanun’da da yer bulmuştur. Buna göre, kamunun doğrudan veya dolaylı olarak yüzde %50’sinden fazlasına sahip oldukları hariç olmak üzere, sermaye şirketlerinin 30/09/2020 tarihine kadar:

• dağıtabilecekleri nakit kar payı tutarı 2019 yılı net dönem karlarının en fazla %25’i olabilecek,
• geçmiş yıl karları ve serbest yedek akçeler dağıtıma konu edilemeyecek, ve
• genel kurullar      yönetim      kurullarına kar     payı      avansı     dağıtımı     yetkisi

Ayrıca Torba Kanun’un yürürlük tarihinden önce 2019 yılı hesap dönemine ilişkin kar payı dağıtımı kararı almış sermaye şirketlerine ilişkin olarak, henüz pay sahiplerine ödeme yapılmamışsa veya kısmi ödeme yapılmışsa, 2019 yılı net dönem karının %25’ini aşan kısma ilişkin ödemelerin 30.09.2020’ye kadar erteleneceği hükmü getirilmiştir.

Cumhurbaşkanı’nın, bu maddede belirtilen süreyi 31.12.2020 tarihine kadar uzatmaya ve kısaltmaya yetkili olduğunu belirtelim.

B.  Teklif Taslağının İlk Halinde Yer Alan TTK’ya İlişkin Diğer Düzenlemeler

Kanun Teklif Taslağının ilk halinde, sermaye şirketlerinde genel kurul toplantıları ve denetçi seçim için TTK’da öngörülen sürenin 5 aya çıkartılması, belirlenen sürede olağan genel kurulu toplantıya çağırmayan şirket yetkilileri aleyhine idari para cezasının uygulanması

öngörülmekteydi. Aynı şekilde tacirlerin imza beyanında bulunmasına yönelik bazı yenilik ve kolaylıklar öngörülmekteydi. Torba Kanun’da bu hükümlere yer verilmemiş olduğu görülmektedir.

6-      STOKÇULUK VE FAHİŞ FİYAT YASAĞI

Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da yapılan değişiklik ile “fahiş fiyat” ve “stokçuluk”a ilişkin hüküm getirilmektedir.

Buna göre, üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından bir mal veya hizmetin satış fiyatında fahiş artış yapılamayacaktır. Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler ayrıca, stokçuluk olarak kabul edilen piyasada darlık yaratıcı, piyasa dengesini ve serbest rekabeti bozucu faaliyetler ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyetlerde bulunamayacaklardır.

Torba Kanun’da ayrıca, fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamalarına yönelik düzenlemeler yapmak, gerektiğinde denetim ve incelemelerde bulunarak idari para cezası uygulamak ve her türlü tedbiri almak amacıyla Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu oluşturulacağı belirtilmektedir.

Fahiş fiyat artışı yapanlara 100 bin liraya kadar, stokçuluk yapanlara ise 500 bin liraya kadar

idari para cezası öngörüldüğünü belirtmek isteriz.

7-      HAZİNE TAŞINMAZLARI İÇİN ÖDENECEK KİRA VE ECRİMİSİL

Torba Kanun uyarınca Çevre ve Şehircilik Bakanı, Koronavirüs salgını kaynaklı zorlayıcı sebep gerekçesiyle, hazine taşınmazlarına ilişkin olarak (i) sözleşmeye istinaden ödemeleri gereken bedeller (satış, kira, irtifak hakkı, kullanma izni vb.) ile (ii) ecrimisil bedellerinden 1/4/2020 tarihinden itibaren 3 aylık döneme ilişkin tahsil edilmesi gerekenleri başvuru şartı aranmaksızın 3 ay süreyle ertelemeye yetkilidir. Belirtilen süre, Çevre ve Şehircilik Bakanı tarafından 3 ay daha uzatılabilir. Bu alacaklar ertelenen süre sonunda ertelenen süre kadar aylık eşit taksitler halinde, herhangi bir gecikme zammı ve faiz uygulanmadan tahsil edilir.

Kanun Teklif Taslağının ilk halinde, Çevre ve Şehircilik Bakanı’na mücbir sebep halinin devamı süresince bu bedellerin alınmaması, erteleme, indirim, taksitlendirme yapılması, bunlara ilişkin faiz alınmaması veya yürürlükteki faiz oranından daha düşük faiz uygulanmasına karar verilmesi konusunda yetki verilmesi öngörülmekteydi. Ancak, Torba Kanun’da bu bedellere ilişkin yalnızca erteleme yapılabileceği belirtilmektedir.

8-      AR-GE VE TASARIM MERKEZLERİ İLE TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGELERİ

Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun uyarınca Ar- Ge ve tasarım merkezlerinde yürütülen faaliyetlerin bu merkezler dışında da yürütülmesine, Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’nda tanımlı Bölge’de gösterilen faaliyetlerin, Bölge dışında da yapılmasına 11.03.2020 tarihinden itibaren 4 ay süreyle Sanayi ve Teknoloji Bakanı tarafından izin verilebilecektir.

Yukarıda belirtilen izin verildikten sonra, ilgili kanunlar çerçevesinde tanınan indirim, istisna, destek ve teşviklerin uygulanmasına devam edilebilmesi için, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın bilgilendirilmesi gerekmektedir.

Sanayi ve Teknoloji Bakanı, 11.03.2020 başlangıç tarihli 4 aylık süreyi 3 aya kadar uzatabilecektir.

9-      BELEDİYELERLE İLGİLİ DÜZENLEMELER

A.     Belediye Taşınmazları İle İlgili Olarak

Torba Kanun uyarınca, Belediyeler ve bağlı kuruluşları ile bunların üyesi olduğu mahalli idare birliklerinin mülkiyetinde veya tasarrufunda olan taşınmazlara ilişkin olarak ilgili mevzuat uyarınca yapılan satış, ecrimisil ve kiralamadan kaynaklanan bedellerin veya tutarların, 19/3/2020 tarihinden itibaren 3 aylık döneme ilişkin tahsil edilmesi gereken kısımlarının 3 ay ertelenmesine imkan tanınmaktadır.

Bu karar, ilgili belediyeler ve birliklerde meclis; bağlı kuruluşlarda ise yetkili karar organı tarafından alınabilecek olup, söz konusu 3 aylık süre Çevre ve Şehircilik Bakanı veya İçişleri Bakanı tarafından 3 aya kadar uzatılabilir. Bu alacaklar ertelenen süre sonunda ertelenen süre kadar aylık eşit taksitler halinde, herhangi bir gecikme zammı ve faiz uygulanmadan tahsil edilir.

Ayrıca, faaliyetleri durdurulan veya faaliyette bulunamayan işletmelerin faaliyette bulunmadığı döneme ilişkin olarak kira bedelleri tahsil edilmeyecektir.

B.      Bazı Vergi Kalemleri ile İlgili Olarak

Faaliyetleri durdurulan veya faaliyette bulunmayan işletmelerin yıllık ilan ve reklam vergileri ile yıllık çevre temizlik vergilerinin faaliyetleri durdurulan veya faaliyette bulunulmayan döneme isabet eden kısmı alınmayacaktır.

C.      Özel Toplu Taşımacılık Yapanlar Hakkında

Belediyeler, kendisinden izin veya ruhsat almak ya da hat kiralamak suretiyle çalışan kişilere, toplu taşıma hizmetinin kesintisiz olarak yürütülebilmesiyle sınırlı olacak şekilde, Torba Kanun’un yürürlük tarihinden itibaren 3 ay süreyle belediye meclisi kararıyla gelir desteği ödemesi yapabilecek ve bu döneme ilişkin ruhsat, izin, hat kirası borçları faizsiz olarak erteleyebilecektir. Çevre ve Şehircilik Bakanı bu süreleri, bitiminden itibaren 3 aya kadar uzatmaya yetkili olacaktır. Ruhsat, izin, hat kirası borçları ertelenen süre sonunda, ertelenen süre kadar aylık eşit taksitler halinde, herhangi bir gecikme zammı ve faiz uygulanmadan tahsil edilir.

D.     Su Bedelleri Hakkında

Belediyeler ve bağlı kuruluşlarının konutlara ve faaliyetleri durdurulan veya faaliyette bulunamayan işyerlerine ilişkin su tüketimlerine bağlı alacakları, Torba Kanun’un yürürlük tarihinden itibaren 3 ay süreyle belediye meclisi kararıyla ertelenebilir. Bu süreler, bitiminden itibaren 3 aya kadar belediye meclisince uzatılabilir. Bu alacaklar ertelenen süre sonunda, ertelenen süre kadar aylık eşit taksitler halinde, herhangi bir gecikme zammı ve faiz uygulanmadan tahsil edilir.

10-  KAÇAKÇILIKLA MÜCADELE

Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu kapsamında 30/9/2020 tarihine kadar el konulan bulaşıcı salgın hastalıkla mücadelede doğrudan ilgili tıbbi cihaz ve malzemelerin², Torba Kanun’da belirtilen koşullar çerçevesinde, bekletilmeyerek ilgili kamu kurumuna tahsisi mümkün kılınmıştır.

Cumhurbaşkanı yukarıda belirtilen yer alan süreyi 3 aya kadar uzatmaya yetkilidir.

11-  DERNEKLER VE KOOPERATİF GENEL KURULLARI HAKKINDA

Dernek ve kooperatif genel kurul toplantıları 31/7/2020 tarihine kadar ertelenmektedir.

Bu süre, ilgili Bakan tarafından 3 aya kadar uzatılabilir. Ertelenen (i) dernek genel kurul toplantıları ertelemenin sona erdiği tarihten itibaren 30 gün içinde, (ii) kooperatif genel kurulları ise yine ertelemenin sona erdiği tarihten itibaren 3 ay içinde yapılacak olup mevcut organların görev, yetki ve sorumlulukları erteleme süresi sonrasında yapılacak ilk genel kurula kadar devam edecektir.

*                             *                             *

Yukarıdaki bilgiler ışığında, Torba Kanun ile ilgili herhangi bir sorunuz olması halinde bizimle irtibata geçmenizi rica ederiz.